Ogrodnicy cenią bukszpany za intensywny zielony kolor, który zachwyca nawet podczas mrozów. Można je formować w dowolny sposób i tworzyć niepowtarzalne okazy w naszych uprawach. Ten krzew sprawdzi się na balkonie lub na tarasie, można go użyć do stworzenia żywopłotu, a nawet roślinnej rzeźby. Bukszpany są jednak narażone na inwazyjnego szkodnika - ćmę bukszpanową, nazywaną także azjatycką, ze względu na swoje pochodzenie.
Ćma bukszpanowa - groźny szkodnik bukszpanów.
Ćma bukszpanowa pojawiła się w Polsce kilka lat temu i prawdopodobnie została sprowadzona wraz z importowanymi sadzonkami bukszpanów z Azji. Jest motylem nocnym, którego gąsienice żywią się liśćmi oraz pędami bukszpanów. Dorosłe osobniki mają rozpiętość skrzydeł około 4 cm oraz mogą latać od kwietnia do września, a przy ciepłej pogodzie nawet do października. W tym okresie warto regularnie przeglądać rośliny, aby szybko rozpocząć ewentualną eliminację. Należy zrobić dokładny przegląd, nie tylko z zewnątrz, ponieważ samice składają jaja na spodniej stronie liści bukszpanu, w środkowej części korony drzewa lub krzewu. Dorosłe osobniki nie żerują jednak na bukszpanie, poszukują jedynie miejsc, aby złożyć kolejne jaja.
Skutki żerowania ćmy bukszpanowej mogą być tragiczne - często rośliny nie da się już uratować.
Jakie są objawy żerowania ćmy bukszpanowej?
Zazwyczaj kiedy objawy widoczne są gołym okiem, bez potrzeby rozchylania gałązek bukszpanu, jest już za późno na uratowanie rośliny. Gąsienice ćmy rozpoczynają żerowanie od wnętrza krzewu, ponieważ właśnie tam się wylęgły. Dlatego bardzo ważne jest monitorowanie i przeglądanie swojego ogrodu.
Na bukszpanach opanowanych przez ćmę azjatycką powstają gołożery - pozbawione liści pędy. Za obgryzanie brzegów liści odpowiedzialne są młode gąsienice, natomiast starsze osobniki zjadają nawet całe liście. Czasem usychają pojedyncze pędy. Pojawia się także delikatna przędza przypominająca pajęczynę.
Bukszpany są jedynymi żywicielami ćmy azjatyckiej, dlatego nie musimy się obawiać, że szkodnik przejdzie na inne rośliny.
Jak wygląda ćma bukszpanowa?
Najczęściej spotykana forma ćmy azjatyckiej to ta o białych skrzydłach z brązowym obramowaniem. Mniej popularne są ćmy o odcieniu jasnobrązowym z fioletowym połyskiem i białymi, półksiężycowymi plamami. Rozpiętość skrzydeł dorosłych osobników to około 4 cm. Niestety formy dorosłe trudno dostrzec w ciągu dnia, ponieważ są aktywne nocą. Kiedy jest ciemno można je zwabić światłem.
Jaja ćmy bukszpanowej można znaleźć na spodniej stronie liści bukszpanu. Mają średnicę około 1 mm, są jasnożółte z czarną plamką. Są pokryte śluzem, dzięki któremu są "przymocowane" do rośliny. Z jaj wylęgają się gąsienice, które są początkowo zielone, a z czasem brązowieją. Mają czarne głowy i są owłosione. To właśnie one żerują na bukszpanach i tworzą ogromne szkody.
Najlepsze sposoby na zwalczanie ćmy bukszpanowej
Naturalni wrogowie ćmy azjatyckiej
Początkowo ze względu na swoje pochodzenie ćma nie miała naturalnych wrogów i dlatego tak szybko opanowała nasz kraj. Nadal jest stosunkowo nowym szkodnikiem i nie ma ich wielu. Zostało jednak zauważone, że z czasem ćmami bukszpanowymi chętnie zaczęły żywić się kury, a z ptaków dziko żyjących mazurki, sikorki, wróble, bogatki oraz zięby. Warto zwabić je do naszego ogrodu poprzez zawieszanie budek lęgowych.
Pułapki feromonowe na ćmę azjatycką - ograniczenie rozmnażania szkodnika
Pułapki feromonowe rozwieszamy w ogrodzie, a umieszczony wewnątrz dyspenser zwabi samców i uwięzi w pułapce. W efekcie samice ćmy bukszpanowej będą miały mniejszą liczbę samców, którzy mogą zapłodnić jaja. W efekcie zmniejszona zostanie liczba następnych pokoleń. Pułapka może wisieć w ogordzie od kwietnia do października. Dodatkowo będzie monitorować obecność tych szkodników. Świadomi, że w naszym ogrodzie pojawiła się ćma bukszpanowa, będziemy mogli podjąć kolejne kroki zanim nastąpią poważne zniszczenia.
Mechaniczne sposoby zwalczania ćmy bukszpanowej
Można potraktować je jako dodatkowe sposoby do walki ze szkodnikiem. Jeden ze sposobów to ręczne przeglądanie krzewów, zwłaszcza w głębi, gdzie samice składają jaja. Gdy zauważymy liść z przyklejonymi jajami, należy go oberwać i zniszczyć. Można również potrząsać bukszpanami, ponieważ wtedy gąsienice spadają na ziemię i nie są w stanie ponownie na nie wejść. Większość zostanie zjedzona przez ptaki lub inne zwierzęta.
Strząsanie gąsienic można także przeprowadzić przy użyciu strumienia wody.
Opryski chemiczne na ćmę bukszpanową
Jeśli decydujemy się na opryski chemiczne w celu zwalczenia ćmy bukszpanowej należy wybrać te, których substancją czynną jest acetamiprid lub lambda-cyhalotryna. Acetamiprid prowadzi do paraliżu oraz śmierci owadów. Można go znaleźć w takim produkcie jak Mospilan 20 SP, lub Polysect 005 SL Ultra, które zadziała kontaktowo na szkodniki oraz dodatkowo wniknie do rośliny i będzie krążył w jej sokach. Lambda-cyhalotryna pochodzi z grupy perytroidów. Na roślinie wykazuje działanie powierzchowne, natomiast na szkodniki działa kontaktowo i żołądkowo.
Naturalne i biologiczne preparaty do zwalczania gąsienic ćmy bukszpanowej
Oprócz żmudnego procesu zbierania gąsienic ćmy azjatyckiej istnieją już sprawdzone i skutecznie preparaty mikrobiologiczne i insektycydy pochodzenia naturalnego dopuszczone do stosowania nawet w rolnictwie ekologicznym. Dla tych, którzy nie chcieliby stosować oprysków chemicznych istnieje alternatywa.
Lepinox Plus - oprysk mikrobiologiczny do zwalczania ćmy bukszpanowej
Lepinox Plus jest najlepszym środkiem dostępnym na rynku do zwalczania ćmy bukszpanowej w uprawach ekologicznych i amatorskich. Występujące w nich bakterie Bacillus thuringiensis infekują gąsienice ćmy bukszpanowej i powodują ich śmierć w przeciągu trzech dni. Żerowanie ustaje już w pierwszym dniu po oprysku ze względu na zmniejszony apetyt larw. Preparat działa najlepiej na najmłodsze gąsienice, ponieważ są na niego szczególnie wrażliwe. Lepinox Plus aplikuje się w formie oprysku, a w jednym sezonie można przeprowadzić do 3 zabiegów. Dodatkowo produkt nadaje się do zwalczania gąsienic innych motyli.
Neemazal - insektycyd do stosowania w uprawach ekologicznych
Neemazal posiada szerokie spektrum działania. Środek zwalcza owady ssące, gryzące i minujące oraz świetnie radzi sobie z ćmą bukszpanową. Stosuje się go w postaci oprysku nalistnego. Substancją czynną jest azadyrachtyna, która w przypadku szkodników działa żołądkowo, a w przypadku roślin wgłębnie. Pozostaje w liściu nawet do 10 dni, co ułatwia zwalczanie insektów. Aktywność owadów ustaje już w ciągu kilku godzin po spożyciu preparatu. Larwy przestają żerować i zatrzymuje się ich rozwój, co ostatecznie prowadzi do ich śmierci. Formy dorosłe zaprzestają żerowania, a ich płodność zostaje ograniczona.
Dylemat wielu ogrodników: zapobiegać i zwalczać ćmę, czy wyciąć bukszpany?
Najważniejszą rzeczą w walce z ćmą azjatycką, która niszczy nasze bukszpany, jest częste monitorowanie krzewów. Sukcesywne ich przeglądanie pozwoli nam zauważyć złożone jaja, które można usunąć wraz z pojedynczymi listkami, zanim konieczne będzie wprowadzenie bardziej radykalnych działań. Pułapki feromonowe również pozwolą nam zauważyć obecność tych motyli gotowych do rozrodu w naszym ogrodzie. Warto pamiętać, że gąsienice ćmy azjatyckiej nie zjadają bukszpanów w ciągu jednej nocy jak powszechnie uważają klienci centrów ogrodniczych. Zanim z jaja wylęgnie się gąsienica i osiągnie kilkucentymetrowe wymiary, mija trochę czasu.
Niektórzy spośród ogrodników decydują się na usunięcie ze swoich ogrodów bukszpanów. Szkoda, ponieważ są to bardzo dekoracyjne krzewy, mało wymagające i mogące rosnąć zarówno na stanowiskach bardzo nasłonecznionych, częściowo zacienionych i zacienionych. Ich zimozielone liście zdobią parki i ogrody przez cały rok. Być może w najbliższej przyszłości okaże się, że wygrają Ci, którzy poświęcili uwagę i czas na walkę z ćmą azjatycką. Masowe usuwanie bukszpanów może doprowadzić również do spadku populacji tych szkodników.
